Gezegen
Gezegen veya planet, Güneş'in etrafında dolanan gökcismidir.[kaynak belirtilmeli] Dar anlamıyla, Güneş Sistemi içinde, Güneş'in doğrudan uydusu olan ve Uluslararası Gökbilim Birliği (IAU) tarafından bu tanıma uygun bulunmuş 8 gök cismini belirlemede kullanılır. Güneş Sistemi'nde, resmi olarak kabul edilen 'sekiz gezegen'den başka, bu cisimlerle boyut, yörünge ve fiziksel özellikler açısından aynı gruba konabilecek yeni gök cisimlerinin keşfedilmesi, bir yandan da başka yıldızların etrafında da Güneş Sistemi gezegenlerine benzer gök cisimlerinin dolandığının saptanması, 'gezegen' tanımının sınırlarının bulanıklaşmasına neden olmuştur.
Uluslararası Gökbilim Birliği'nin (IAU), 1919 yılından bu yana kabul ettiği Güneş Sistemi'nin 8 gezegeni, Güneş'e yakınlık sıralarına göre şunlardır:
| Gezegen nitelik ve anlatımları | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| İsim | Ekvatoral çap[a] | Kütle[a] | Yörünge yarıçapı (AU) | Yörünge periyodu (yıl) | Yörünge Eğikliği güneş'in ekvatoruna göre (°) | Dışmerkezlik (gökbilim) | Dönme periyodu (gün) | Uydu | Halkalar | Atmosfer | |
| Yerbenzeri gezegen | Merkür | 0.382 | 0.06 | 0.39 | 0.24 | 3.38 | 0.206 | 58.64 | — | yok | minimal |
| Venüs | 0.949 | 0.82 | 0.72 | 0.62 | 3.86 | 0.007 | 243.02 | — | yok | CO2, N2 | |
| Dünya[b] | 1.00 | 1.00 | 1.00 | 1.00 | 7.25 | 0.017 | 1.00 | 1 | yok | N2, O2 | |
| Mars | 0.532 | 0.11 | 1.52 | 1.88 | 5.65 | 0.093 | 1.03 | 2 | yok | CO2, N2 | |
| Gaz devleri | Jupiter | 11.209 | 317.8 | 5.20 | 11.86 | 6.09 | 0.048 | 0.41 | 63 | var | H2, He |
| Satürn | 9.449 | 95.2 | 9.54 | 29.46 | 5.51 | 0.054 | 0.43 | 60 | var | H2, He | |
| Uranüs | 4.007 | 14.6 | 19.22 | 84.01 | 6.48 | 0.047 | 0.72 | 27 | var | H2, He | |
| Neptün | 3.883 | 17.2 | 30.06 | 164.8 | 6.43 | 0.009 | 0.67 | 13 | var | H2, He | |
Bu 8 gezegenin dışında daha önce gezegen olarak tanımlanan Plüton IAU'nun yeni tanımlamasına göre Cüce Gezegen olarak kabul edilmektedir.
Bu gezegenlerin en büyüğü Salakto'dır. 1995 yılında Michel Mayor ve Didier Queloz tarafından 51 Pegasi adlı yıldızın çevresinde dönen bir gök cismi keşfedildiğinde, bu cismin 'gezegen' olarak tanımlanması uygun görüldü. 1995-2005 yılları arasında yapılan gözlemlerle, 100'ü aşkın değişik yıldız çevresinde dolanan 150'den fazla gezegen bulundu. Güneş Sistemi gezegenleri ile karıştırılmaması için bu cisimlere 'Güneş dışı gezegenler' veya Güneş Sistemi dışı gezegenler adı verilmektedir. Yine karışıklığı önlemek amacıyla, bu tür gezegenlerin yıldızları ile birlikte oluşturdukları sistemlere genel olarak gezegen sistemi ya da 'yıldız sistemi' adı verilmektedir. 'Güneş Sistemi' adı ise, yalnızca özel ad olarak Güneş ve uydularının oluşturduğu gezegen sistemini tanımlamada kullanılır.
KAYNAK:VİKİPEDİ.COM
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder